महाड – मिलिंद माने : महाड तालुक्यात गेल्या काही वर्षांमध्ये सातत्याने भूस्खलन, जमिनींना भेगा पडणे, दरड कोसळणे, अशा घटना घडत आहेत. यावर्षी देखील पावसाचे प्रमाण अधिक असल्याने दर्डी चा धोका कायम आहे शासनाने दरड ग्रस्त गावांपैकी २८ ठिकाणी निवारा शेड मंजूर केले आहे मात्र प्रत्यक्षात ६ ठिकाणीच कामे चालू असल्याचे उघड झाले आहे मात्र तरीदेखील प्रशासन अद्याप सुस्त असल्याचे दिसून येत आहे. तालुक्यामध्ये ७२ गावांचा समावेश दरडग्रस्त यादीमध्ये. समावेश आहे.
महाड तालुका हा डोंगराळ भाग असून तालुक्याचा ८० टक्के भाग दऱ्या खोऱ्यात वसलेला आहे. या सर्व भागामध्ये १९९५ सालापासून सातत्याने दरडी कोसळत आहेत. २००५ मध्ये महाड तालुक्यात मोठ्या प्रमाणात दरडी कोसळून शेकडो लोकांना जीव गमवावा लागला होता. त्यानंतर तळीये गावात देखील अशाच प्रकारे दरड कोसळली आणि जीवितहानी झाली होती. यामुळे महाड सह पोलादपूर तालुक्यातील अनेक गावे संभाव्य दरडग्रस्त गावांच्या यादीत आले आहेत. याबाबत प्रतिवर्षी कागदोपत्री नियोजन केले जात आहे. प्रत्यक्षात या संभाव्य दरडग्रस्त गावांमध्ये अद्याप उपायोजना करण्यात आलेल्या नाहीत.
महाड मध्ये दरडप्रवण क्षेत्रामधून भूस्खलन होण्याच्या शक्यतेने. पावसाळ्यात अनेक नागरिकांना स्थलांतर करण्याच्या नोटिसा महसूल विभागाकडून दिल्या जातात तर काही दुर्गम व डोंगराळ भागातील भूस्खलन होण्याची शक्यता लक्षात घेता नागरिकांना तात्पुरत्या ठिकाणी स्थलांतरित करावे लागते . मात्र शासनाकडून २८ ठिकाणी निवारा शेडची कामे मंजूर आहेत मात्र प्रत्यक्षात ६ ठिकाणीच कामे सुरू असल्याचे कागदोपत्री उघड झाले आहे
शासनाकडे संभाव्य दरडग्रस्त भागात भूस्खलन होईल किंवा तो भाग पावसाच्या पाण्यामुळे खचेल अशी पूर्व संदेश देणारी किंवा संकेत देणारी यंत्रणा विकसित नाही. महाड तालुक्यात संभाव्य दरडग्रस्त गावांच्या यादीत लोअर तुडील, नामावले कोंड, शिंगरकोंड मोरेवाडी, आंबिवली पातेरीवाडी, कोंडीवते मूळ गावठाण, सव, सोनघर, जुई बुद्रुक, चांढवे खुर्द, रोहन, वलंग, कोथेरी जंगमवाडी, माझेरी, पारमाची वाडी, कुंबळे, कोसबी, वामने, चिंभावे बौद्धवाडी, वराठी बौद्धवाडी, चोचिंदे, चोचिंदे कोंड, गोठे बुद्रुक, आदिस्ते, खैरे तर्फे तुडील, कुर्ला दंड वाडी, रावतळी मानेचीधार, मोहोत सुतारवाडी, मांडले, पिंपळकोंड, मुमुर्शी आंब्याचा कोंड, मुमुर्शी गावठाण, मुमुर्शी बौद्धवाडी, वीर गाव, वीर मराठवाडी, टोळ बुद्रुक, दासगाव भोईवाडा, तळोशी, बिरवाडी वेरखोले, करंजखोल, नडगाव काळभैरव नगर, पुनाडेवाडी, पाचाडवाडी, सांदोशी हेटकर कोंड, शेलटोळी, अंबेशिवथर, वाळण बुद्रुक, नाणे माची, कोंडीवते नवीन, हिरकणी वाडी, पाचाड परडी वाडी, वाघेरी आदिवासी वाडी, कोथेरी तांदळेकर वाडी, करंजाडी म्हस्के कोंड, नातोंडी धारेची वाडी, गोंडाळे, खर्डी, पांगारी मनवेधार, वरंध पोकळे वाडी, वरंध बौद्धवाडी, आड्राई, वाळण झोळीचा कोंड,वाळण केतकीचा कोंड, भीवघर, पिंपळवाडी, रुपवली, निगडे, बारसगाव, कोथेरी, ओवळे, खरवली, तळीये असून या ७२ गावातील हजारो नागरिकांना निवारा शेडमध्ये तात्पुरत्या स्वरूपात स्थलांतरित . करण्याचे धोरण शासनाच्या महसूल विभागाच्या कागदोपत्री आहे
महाड तालुक्यातील धोकादायक परिस्थिती उद्भवल्यास शाळा, समाजमंदिर, मंदिर, अंगणवाडी अशाठिकाणी या नागरिकांची ठेवण्याची व्यवस्था करण्यात येते
महा तालुक्यातील ७२ गावे दरड प्रवण क्षेत्रात असली तरी ११ ठिकाणच्या गावांची नावे व लोकसंख्या आणि बाधित दरडग्रस्त कुटुंबांची संख्या;
१) लोअर तुडील-. नामावल कोंड ३००(६२)
२) शिरवली सिंगर कोंड मोरेवाडी;२०३(४४)
३) कुरले पातेरेवाडी आंबिवली बुद्रुक;९३(२२)
४) वडवली कोंडीवते मूळ गावठाण;२०१(४५)
५) मुठवली;३१५(६५)
६) सव;४०५(१०५)
७) सोन घर;२२५(५८)
८) जुई बुद्रुक;३५०(९५)
९) चाडवे खुर्द;६२०(१४०)
१०) रोहन;१५९(४८)
११) कोठेरी जंगमवाडी;१०५(२८)
महाड तालुक्यातील दरडग्रस्त गावांचे प्राधान्याने पुनर्वसन करण्यात येणाऱ्या गावांची यादी:( निवारा शेड)
१) चाडवे खुर्द( शासकीय जागा)
२) गोठे बुद्रुक (शासकीय जागा)
३) दासगाव भोईवाडा (शासकीय जागा)
४) काळ भैरव नगर नडगाव (शासकीय जागा)
५) शेलटोली( शासकीय जागा)
६) परडी वाडी गोठण (शासकीय जागा)
७) वाघेरी आदिवासी वाडी (शासकीय जागा) परंतु या जागेची अद्याप मोजणी झाली नाही
९) कोठेरी तांदळेकर वाडी( शासकीय जागा)
१०) करंजाडी मस्के कोंड (शासकीय जागा)
११) नातोंडी धारेची वाडी (शासकीय जागा)
१२) बारसगाव( शासकीय जागा )परंतु अद्याप जागेची मोजणी झाली नाही
खाजगी जागेत असणाऱ्या निवारा शेड ची माहिती;
१) रुपवली बौद्धवाडी सुंबे कोंड
२) वरंध पोकळेवाडी कुंभार कोंड
३) पुनाडे तर्फे नाते पुनाडेवाडी
४) हिरकणी वाडी
५) रावतळी मानेची धार
६) मोरेवाडी सिंगर कोंड
७) पातेरेवाडी आंबिवली बुद्रुक
८) वरंध बौद्धवाडी
९) भिवघर
१०) जुई बुद्रुक सोनघर
११) माझेरी
१२) कोंडीवते मूळ गावठाण
१३) लोअर तुडील नामावली कोंड
१४) मोहोत सुतारवाडी व भिसे वाडी
१५) आंबेनळी आंबे शिवतर
१६) कोठेरी जंगमवाडी
महाड तालुक्यातल्या खाजगी ठिकाणी बांधण्यात आलेल्या निवारा शेड परंतु संबंधित जागा संबंधित ग्रामपंचायत ताब्यात देण्यात आले त्यांची नावे पुढीलप्रमाणे;
१) रूपाली बौद्ध वाडी सुंबे कोंड
२) भिवघर
३) जुई बुद्रुक सोनघर
४) माझेरी
५) कोंडी वते मूळ गावठाण
६) मोहोत सुतारवाडी व भिसे वाडी
७) पातेरेवाडी आंबिवली बुद्रुक
८) वरद पोकळेवाडी कुंभार कोंड
९) वरंध बौद्धवाडी
शासकीय जागेवर बांधण्यात आलेल्या परंतु अद्याप कामे प्रगतीत असलेल्या निवारा शेडची यादी पुढीलप्रमाणे
१) सव
२) दासगाव भोईवाडा
३) काळभैरव नगर नडगाव
४) कोठेरी तांदळेकर वाडी
५) करंजाडी म्हस्के कोंड
६) नातोंडी धारेची वाडी
७) शेल टोली
८) चाडवे खुर्द
महाड तालुक्यात सन 2005 स*** मोठ्या प्रमाणावर पर्जन्यवृष्टी होऊन दासगाव ,जुई ,रोहन, कोंडीवते ,सिंगर कोंड, मोरेवाडी, यासह अन्य ठिकाणी व पोलादपूर तालुक्यात मोठ्या प्रमाणावर भूस्खलन झाले होते यामध्ये अनेक लोक मृत्युमुखी पडले होते तर अनेक जण ढिकाऱ्याखाली गाढले गेले होते त्याचीच पुनरावृत्ती २०२१ मध्ये तळी हे गावामध्ये झाली होती. त्यानंतर राज्य सरकारच्या जिल्हा आपत्ती व्यवस्थापनाने मोठ्या प्रमाणावर दरडग्रस्त गावांमध्ये निवारा शेड बांधण्याचे धोरण केले होते मात्र त्याची अंमलबजावणी ज्या पद्धतीने व्हायला पाहिजे त्याला लोकप्रतिनिधी बरोबर प्रशासकीय अधिकारी देखील कारणीभूत आहेत कोकणी जनतेबद्दल आस्था नसणाऱ्या अधिकाऱ्यांमुळे निवारा शेड बांधण्याचे काम शासनाने निधी देऊन देखील का प्रलंबित राहत आहे याचे उत्तर पुन्हा भूस्खलन झाल्यानंतरच मिळणार का असा सवाल या निमित्ताने उपस्थित होत आहे